Kadın İşçi Grevleri Tütün Deposu’nda
Türkiye’deki en önemli politik ve toplumsal meselelerden bir tanesi hatırla(t)ma süreçlerimizin nasıl inşa edildiğidir. Geçmişi farklı güzergahlardan okuyarak resmi yahut genel kabul görmüş anlatıların dışına çıkmak, mevcut bellek rejimini kurcalamak, şimdiyi ve geleceği ona göre tartışmak belki de zamanın hızlı akışıyla pek mümkün olmuyor. Tütün Deposu’ndaki Şimdi Tarih Olduğunda sergisi hatırlama, unutma, geçmişi yeniden üretme gibi bir yanıyla oldukça politik olan tartışmaların önünü açıyor. Küratörlüğünü Daphne Vitali’nin yaptığı sergi, görsel arşiv malzemelere dayanarak farklı tarihsel olayların aktarılma biçimlerini toplumsal, kültürel ve politik boyutlarıyla tartışıyor. Farklı coğrafyalardan sanatçıların işlerinin olduğu sergide en ilgi çekici çalışmalardan bir tanesi Ege Berensel’e ait.
Ege Berensel hurdacı depoları, PTT mezatları ve çöp pazarlarını dolaşarak bulduğu kadın işçilere ait film ve fotoğrafları yeniden üretiyor. Küratörün deyimiyle “bizi hatırlamaya teşvik ediyor.” Buluntu film/fotoğraf olarak adlandırılan bu tekniğin özelliği aslında aynı imajın tekrar üretilmesi yerine mevcut olanla buluntu bir ürün ortaya koymak. Sergide, Berensel’in tarihsel imgelerle ürettiği üç ayrı video çalışması ve bir dia film gösterisi var. Genelde yazılı metinler üzerinden bilmeye ve öğrenmeye alıştığımız işçi mücadelesi, dayanışma ve örgütlenme hikâyelerini Berensel’in çalışmasıyla imajlar üzerinden deneyimliyoruz.
1970’lerin kooperatif deneyimi ve emek mekanlarını öne çıkaran Grev, Tekstil-iş Sendikasına bağlı kadın işçilerin çektiği bir adet film ve sanatçının çöpten bulduğu; direniş çadırları ve eylemleri gösteren bir dizi dia fotoğraftan oluşuyor. Kadın işçilerin çektiği filmleri bir araya getirdiği üç ayrı video düzenlemesi ise İlerici Kadınlar Derneği’nin kapatılmasına tepki olarak düzenlenen basın açıklamaları, TEKSİF’in 1977 Bakırköy Sümerbank grevi ve sanatçının 30 yıl adresine ulaşmayan PTT postalarının satıldığı bir mezattan aldığı ve militan bir kadın filmciye ait olan filmleri kendisine ulaştırma sürecine odaklanıyor.
Sanatçının malzemeyi arayıp bulma süreci, malzemeyi kullanma biçimi ve malzemenin kendisi işin katmanlı yapısını açığa çıkarıyor. Sosyal bilimlerden alışık olduğumuz tahlil ve analizlere boğulmadan kadın işçilerin siyasal olanla ilişkisini imajlar üzerinden, kadın işçilerin kendi çektikleri film ve fotoğraflar aracılığıyla anlamaya çalışıyoruz. Emek mücadelesini bir de imaj ve imgeler üzerinden hatırlamak için görülmesi gereken bir çalışma.
