Baro Seçimlerini Neden Boykot Ediyorum?

Bu yazı henüz İstanbul Barosu seçim sonuçları açıklanmadan yazıldı[1]. Şu saatlerde oy verme işlemi devam ediyor. Mevcut başkan Ümit Kocasakal’ın da üyesi olduğu Önce İlke Çağdaş Avukatlar Grubu’nun seçimleri yine açık arayla alacağını kestirmek zor değil. Bununla birlikte katılım oranının düşük olacağını da tahmin edebiliyoruz, çünkü Baro seçimlerine katılım yıldan yıla düşüyor[2]. Fakat genç avukatların bu sürece ne kadar katılım gösterdikleri daha fazla önem arz ediyor. İstanbul Barosu son yıllarda genç avukat yağmuruna tutulmuş durumda. Staj Eğitim Merkezleri gündüzlü-akşamlı çalışıyor, her ay yüzlerce avukata ruhsat veriliyor. Acaba bu kadar genç avukatın gündeminde baro seçiminin önem taşımamasının sebebi nedir? Herhangi bir avukat grubunun partizanı olmayan genç avukatlar neden seçime katılmıyorlar?

Binlerce genç avukat aslında istem dışı olarak avukatlık mesleğinin içindeki yapısal bozukluluklara karşı hiçbir söz söylemeyen, bu bozuklukları devam ettirecekleri bariz gözüken insanların kapışmasına dahil olmak istemediği için çeşitli mazeretlerle baro seçimlerine katılım göstermiyor. Adaylardan hangisinin AKP’li, hangisinin Kemalist, hangisinin solcu olduğu bu açıdan fark etmiyor. Solcu da olsa, AKPli de olsa, avukatlar, işçi avukatlarını çok çalıştırıyorlar, az para veriyorlar, aralarında patron-işçi ilişkisi kurmaktan çekinmiyorlar. Ünlü aktörün vefatı üzerine kaleme alınan yazının aksine kadınlar solcu erkeklere aşık olmuyor.

İstanbul Barosu için yapılan seçimlerde beş farklı grup yarışıyor. Şu an yönetimde olan Önce İlke Çağdaş Avukatlar Grubu, adından da anlaşılacağı üzere “ilkelere” önem veren bir avukat grubu. Kemalist oldukları için en büyük performanslarını da Ergenekon ve Balyoz operasyonlarında tutuklanan paşalar için Silivri’ye gidip gelmekle gerçekleştirdiler. Erdoğan karşıtlıkları memlekette demokrasi ve özgürlüklerin ağlanacak durumda olmasından değil, yüzyıl öncesine dayanan “kardeş kavgası”ndan kaynaklanıyor. Öyle ki “Güneydoğu’da fiili bir kalkışma var”[3] derken Erdoğan yönetiminin yürüttüğü savaşı destekliyor; Tahir Elçi savcıya ifade verirken Baro yönetiminden yalnızca bir kişi gelip, uzaktan ortamı inceleyip mekanı terk edebiliyor[4]. Ruhsat verme törenlerinde “Bu ülkede Genelkurmay Başkanları terörist olarak yargılandı, böyle bir şey olabilir mi” diye soran başkan adayı Durakoğlu, bu konuşmanın evvelinde 12 Eylül zindanlarında hayatını kaybeden Orhan Adli Apaydın’ı da anıyor.

Milliyetçi Avukatlar Grubu, milliyetçi-ülkücü avukatların örgütlendiği bir grup. Seçimlerde herhangi bir ağırlıkları olmuyor. Artık -eğer bir daha yapılabilirse- milletvekili seçimlerinde de pek bir ağırlıkları olmayacağı için bu durum şaşırtıcı değil. Seçim programlarında hak, hukuk gibi kavramları bonkörce kullanmalarına rağmen ülkücü kadroların Cemaat’in tasfiyesi sonrasında yargıya doldurulmasından bahsetmiyorlar. Devletin bekasının söz konusu olduğu olağanüstü dönemlerde hak ve hukukun askıya alınabileceğini savunmaları şaşırtıcı değil.

Hukukun Üstünlüğü Platformu, AKP’li avukatların örgütlendiği bir ekip. Başkan adayları ara sıra CNN Türk’te gördüğümüz klasik sağcı argümanlarla ekranları işgal eden vasatlığın bir örneği. Memlekette bir zamanlar AKP’ye destek veren liberal aydınlardan öğrendiği anti-Kemalizmi satmak dışında herhangi bir çıkışını görmek mümkün değil. “Geçmiş yıllarda yaşanan hukuksuzluklardan” anladığı şeye ne yazık ki AKP dönemi dahil olmuyor. Yakın zamanda Ensar Vakfı’nın avukatlığını yapmış olmasıyla gündeme gelmesi bu seçimlerde onun açısından bir dezavantaj. Bununla birlikte seçim programında genç avukatlar için oldukça “çılgın projelerle” gelmesi kendisi için avantaj sayılabilir.

Avukat Hakları Grubu yarışan gruplar arasında siyasi ideolojisi ile değil de mesleki ağırlığıyla öne çıkan tek ekip. Pek şansları varmış gibi görünmüyor. Uzun zamandır bu tip mecralar “ele geçirilmesi gereken” yerler olarak bellendiğinden, meslek içi problemler vs. gibi “dava bilincinin ruhuna aykırı” şeylerin bu seçimde yer bulacağını söyleyemeyiz[5].

Özgürlükçü Çağdaş Avukatlar Grubu ise avukatlar arasında sol geleneğe sahip çıktığını iddia eden, Kürt meselesi demekten çekinmeyen tek ekip. İş cinayetleri, Neoliberalizmin yarattığı çöküntü gibi Türkiye’de az buçuk vicdanı olan herkesin kafa yoracağı konular hakkında fikir bildiriyorlar.

*

Çağdaş Avukatlar Grubu aslında uzun yıllar boyunca İstanbul Barosu’nu yönetmiş olan ekibin ismi. Öyle ki, bu ekip bölünse bile -şu an yönetimde olan Önce İlke Çağdaş Avukatlar Grubu da esasında ÇAG içinden bir ekip- halen daha baroyu yönetebilecek çoğunluğa sahip; Ümit Kocasakal en son baro seçimlerinde %70’e yakın oy alarak başkan seçildi[6]. Tarihsel olarak Çağdaş Avukatlar Grubu, sol-seküler avukatların örgütlendiği, Kemalizmin hoş bir sada olarak derinlerden hissedildiği bir ortam. Fakat bölünme de tam anlamıyla Kemalizm sebebiyle gerçekleşiyor. Önce İlke ekibi “ilkelerden taviz vermemek” için ulusalcılık yolunu, diğer ekip ise solculuk yolunu tutuyor. Böyle bir anlatıda şu anki noktada Çağdaş Avukatlar Grubu’nun necasetten taharet ettiği gibi bir algı ortaya çıkabilir, nitekim çok da yanlış olmaz. Fakat ÇAG içerisindeki bölünmelerin çeşitli seçim dönemlerinde devam ettiğini de söylememiz gerekir. Örneğin, Kürt hareketine yakın avukatların kurduğu Özgürlükçü Demokrat Avukatları (ÖZDAV) söyleyebiliriz[7]. Katılımcı Avukatlar Grubu da aynı şekilde ÇAG içerisinden çıkan bir başka avukat grubudur[8].

Türkiye solu içindeki ayrışmalara ve kavgalara aşinayız. Fakat bu seneki baro seçimlerinde ÇAG arasındaki ayrışma yerini ittifaka bırakmış görünüyor ki Several Ballıkaya “Özgürlükçü Çağdaş Avukatlar Grubu”nun ortak adayı olarak başkanlığa adaylığını koydu. Geçen seçimde ayrı adaylarla seçime giren, bazısı Kürt hareketine, bazısı diğer sol fraksiyonlara yakın ekiplerin bu sefer ortak aday çıkarması sol adına olumlu bir gelişme. ÖÇAG ekibinde ÖHD ve ÇHD’de örgütlü, Türkiye’nin toplumsal mücadelelerinde yer almış, tanıdığımız bildiğimiz avukatlar da yer alıyor. Peki böylesi bir “altın karma”ya karşı durmak, oy vermemek ve hatta seçimi boykot etmekteki amaç ne olabilir?

*

İlk olarak genç avukatların mesleğin ilk 5-10 yıllık sürecinde adeta sürünerek hayatını idame ettirmeye çalışması ve bundan dolayı Baro örgütlenme işiyle uğraşamaması, görece politik olanların da apolitikleşmesi gerekçe gösterilebilir. Kaldı ki bu sorun Baro seçimindeki adayların hiçbirinin gündemine dahi girmiyor. Gerçekten, Baro örgütlenmesinde yer almak için unu elemiş, eleği asmış bir avukat olmak gerekiyor. (Bu genellemeye belli bir siyasi fraksiyonun örgütlü avukatlarını dahil etmiyorum). Fakat şu haliyle Baro seçimleri köy derneğinin yönetimini kapmaya çalışan dayıların mücadelesini andırıyor. Belki de yarışan adayların sınıfsal profillerinin üst-orta sınıfa tekabül etmesinden dolayı bu örneği yazlık kooperatifi yönetimi olarak güncelleyebiliriz.

Staj süresince geçinebilmek için -aslında illegal olarak- çalışmak zorunda kalan[9] stajyer avukatlar komik maaşlarla çalıştırılıyor, stajlarını bitirdiklerinde bu sefer avukat olarak komik maaşlarla çalışmaya devam ediyorlar. Stajda hiçbir geliri olmayan stajyerlere, staj başlangıcında adeta aç kalmayacaklarına dair bir belge imzalatılıyor: “..Mali durumum itibariyle stajın devamı süresince herhangi bir işte çalışmaya ihtiyacım olmadığını .. beyan ederim.”[10]. Avukatlık mesleğinin genç bir avukat için oldukça yapısal ve aşılması imkansız sorunlarla döşenmiş olması bunlarla sınırlı değil. Esnek çalışma saatleri, güvencesizlik ve daha nice olumsuzluk aslında çokça tekrarladığımız neoliberal ekonominin avukatlık mesleğine dair görünümünden ibaret. Fakat burada genç avukatların tepesine devlet veyahut büyük şirketler değil, kendilerinden önce avukatlık mesleğine atılıp daha gelişmiş, daha semirmiş avukatlar biniyor.

Avukatlığın yapısal sorunları tam da bu sırada karşımıza geliyor. İşçi avukatın, patron avukatın -yukarıda bahsettiğimiz- “kooperatif seçimindeki eforunu” kale almaması gayet anlaşılır bir hal oluyor. Avukatlığın üst-orta sınıf hüviyeti Baro’yu da kendine benzetmişken, açıkladığımız üzere sürünmekle meşgul olan genç avukatın kendini bu çarka dahil etmemesi normal. Ancak herhangi bir seçim programında bu olguyu kıracak bir iddia göremiyoruz da.

Yalnızca Hukukun Üstünlüğü Platformu adayının çılgın projeleri mevcut; Genç avukatlara 3000 lira verilecek, yurtdışı eğitim imkanı sağlanacak gibisinden “hayali” ve problemin aslına odaklanmayan yüzeysel çözümlerden ibaret. Halbuki işçisi de patronu da avukat olan bu sektörde, meslek içi dayanışmanın yolunu aralamak, kolektif ortaklığa ağırlık vermek ne kadar zor olabilir ki? Birilerinin avukatlara şunu hatırlatması gerekiyor: Ekonomik ilişkilerde emek sömürüsü yalnızca ağır sanayi fabrikalarında ortaya çıkmadığı gibi, patron avukatlar da bu zenginliklerini “sadece kendi çabalarıyla” kazanmadılar. Hal böyleyken avukatların sanki yalnızca “devlet politikalarından dolayı” mesleğin hali perişan olmuş gibi davranmaları abes kaçıyor. Büyük resimde neoliberalizmi eleştirmek ve emeğin-emekçinin yanında olduğunu beyan etmek kolay olsa da kişinin bu konuda kendi özeleştirel sürecini tamamladıktan sonra hareket etmesinin tutarlılık ve inandırıcılık adına çok daha doğru olacağı şüphesiz.

*

İkinci temel sebep ise baro seçimleri özelinde Kemalist bakiye ile yüzleşememiş sol geleneğin, sol muhalefete öncülük ettiği iddiasıyla hareket ettiğini görmek. Özgürlükçü Çağdaş Avukatlar Grubu adayı Several Ballıkaya, İstanbul Barosu Olağan Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada[11] Önce İlke’nin çeşitli absürtlüklerini vurguladı, eleştirdi. Tahir Elçi meselesini dile getirdi. Tutuklanan, dayak yiyen avukatlara karşı İstanbul Barosu’nun pasif kalmasından bahsetti. Bunlara katılmamak mümkün değil. Konuşmasının devamında laiklik vurgusu yapan Ballıkaya, adliyelerde dini törenlerin yerine getirilmesinden, ülke genelinde İmam Hatip okullarının artmasından bahsetti ve Baro’yu bu gelişmelere karşı hareket etmemekle suçladı. Laiklik hususundaki eleştirilerine devam ederek “türbanlı avukat”tan sonra “türbanlı hakim”in de adliyelerde dolaşabildiğini söyledi. Tek kelimeyle trajik bir konuşmaydı. Özgürlükçü bir avukat olduğunu iddia eden başkan adayı, İstanbul Barosu’na bağlı avukatların ezici çoğunluğunun Kemalist olmasının verdiği motivasyonla “Hani laikliği savunacaktınız, böyle mi savunuyorsunuz? Bunlar şeriata karşı mücadele edemediler” demeye getiriyordu.

Türkiye’de sol muhalefetin Kemalizm paltosundan kurtulamamış olması üzücü bir gerçek olarak halen daha güncelliğini koruyor. Bunu en yakın ve yakıcı olarak “antiemperyalizm” ve “laiklik” bahislerinde hissediyoruz. Enternasyonalist düşünceden habersiz, kendi ülkesinin dibine kadar emperyalizme battığını, Kürdistan coğrafyasını sömürdüğünü bilmeyenler yurtseverlik ve antiemperyalizm edebiyatı yapıyor. Laiklik de aynı şekilde, Kemalizmin ilerici mevzileri olarak sol gelenekte kendine yer buluyor.

Sayın başkan adayı Kürt meselesi konuşurken de Kemalizme ve laik eğitim sistemine övgüler dizebilecek mi? Değiştirilen yerleşim yeri isimlerini, Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nu, bütün bu Kemalist “reformları”, çarpık modernleşmenin vesilesi bir üniter ulus-devletçilik içinden okumamak mümkün mü? Yoksa Kemalizmin iyi yönlerini alıp -laiklik, çağdaşlık vs.-, kötü yönlerini -otoriterlik, totaliterizm, ırkçılık vs.- almamalı mıyız? Her şeyi geçtim, sayın başkan adayına destek veren Kürt hareketinin siyasi temsiliyetini üstlenen HDP’nin başörtülü milletvekilleri (eski milletvekili) Seher Akçınar Bayar ve Hüda Kaya, şu anda başlarında dolaşan cezai kovuşturma tehditleriyle de beraber Several Ballıkaya’dan daha mı az “solcu”durlar?

Özgürlükçü Çağdaş Avukatlar Grubu, yukarıda Kemalist olarak nitelendirdiğim Önce İlke’ye göre sol-Kemalist bir çizgide bulunmaktadır. Toplumsal mücadele pratiklerinde yer alması bu pozisyonunu gözardı etmemizi gerektirmez. Bu pratiklerde yer almasına “rağmen” bu pozisyonda olması eleştirilmelidir. Aksi takdirde sağ-Kemalizm ile sol-Kemalizm arasında bir tercih yapmaya zorlanırız. Daha da kötüsü Kemalizmin içeriden dönüştürülmesi gibi ütopik-absürt bir amaca hizmet ettiğimiz sanrısıyla esasında Kemalizmin yeniden üretimine çanak tutmuş oluruz. Bu da yüzyıllardır sömürülen, hakları gasp edilen halkların emanetine sahip çıkmamak demektir.

*

Sonuç olarak Baro seçimlerini boykot ediyorum. Avukatlığın belli bir sınıfsal statüyü beraberinde getirdiği gerçeği ve yıllanmış avukatların -en devrimcisinin(!) bile- uğradığı yozlaşma ve çürüme  bana en yakın olan grubun bile aslında benden ne kadar uzak olduğunu hatırlatıyor. Sistem karşıtlığımı, sistemin başka şekillerde devamlılığını sağlayacak bir dil üzerinden değil, daha bağımsız, daha çoğulcu ve kapsayıcı bir dil üzerinden kurmanın gerekliliğine inanıyorum.

[1]          Kesinleşmeyen sonuçlara göre Önce İlke Çağdaş Avukatlar Grubu oyların %54.42’sini alarak başkanlık seçimini kazandı.

[2]          2012 seçimlerinde katılım oranı %76.23’ken,  seçmen sayısı 4000’e yakın artmasına karşın 2014 seçimlerinde katılım oranı %68.38’de kalmıştı. 2016’daki seçimlerin kesinleşmeyen sonuçlarına göre ise seçmen sayısı 4.500 kadar artmasına rağmen katılım oranı %65’de kaldı. Seçimlere katılımın zorunlu ve mazeretsiz katılmamanın idari para cezasına bağlandığını da belirtelim.

[3]          Bkz. http://www.istanbulbarosu.org.tr/detail.asp?CatID=1&SubCatID=1&ID=11105

[4]          Tahir Elçi’nin ölümü sonrasında Baro’nun yayınladığı trajik taziye mesajı için, Bkz. http://www.birgun.net/haber-detay/istanbul-barosu-ndan-tahir-elci-aciklamasi-96413.html

[5]          Bunu övgü anlamında söylemediğimi belirtmek isterim. Detayına aşağıda değineceğim üzere, avukatlık mesleği kendi içerisinde de politik atmosferle bağlantısız, yapısal problemlerle sakat hale gelmiş durumda. Bu problemlerin de çözümü bir meslek örgütü olarak Baro örgütlenmesinden geçiyor.

[6]          Bkz. http://istanbulbarosu.org.tr/Detail.asp?ID=9699

[7]          2014 Baro seçimlerinde kendi adaylarıyla seçime katıldılar.

[8]          2012 ve 2014 Baro seçimlerinde kendi adaylarıyla seçime katıldılar.

[9]          Staj süresince stajyer avukatların sigortalı bir işte çalışmaları Avukatlık Kanunu’nca yasak.

[10]        Staj için gerekli evrak arasından “Beyan Dilekçesi”. Bkz. http://www.istanbulbarosu.org.tr/idariisler/staj_gereklievrak.pdf. Stajyerken aç kalmamak adına Türkiye Barolar Birliği’nin kredisini çekebiliyorsunuz, fakat staj bittikten iki yıl sonra vadesi gelen bu krediyi ödemezseniz hakkınızda icra takibi başlatılabilir, belki de levhadan silinebilirsiniz.

[11]        Bkz. https://twitter.com/ozgurlkcucagdas/status/789809539172360192