Rant için değil, halk için planlama!

İnşaatla kalkınmanın kaçınılmaz sonucu, artık şehir tarafından kuşatılarak merkezi hale gelmiş 40-50 yıllık mahallelerden rant devşirmek. Peki ya yaşayanlar? Onlara çare buluruz diye düşünüyorlar. Ancak işin iç yüzü öyle değil. Yaşadıkları mahalleleri kendileri için rant kaynağı olarak görenlere, “yerinde dönüşüm” adı altında ne üdüğü belirsiz anlaşmalar imzalatılmaya çalışılmasına, “hazır tapuları yokken biz buralara çökeriz” fırsatçılığına ve hukuksuzluğa karşı evine, mahallesine ve yaşadığı kente sahip çıkan Mahalleler Birliği’nin mücadelesi devam ediyor. 15 Mayıs’ta İstanbul Büyükşehir Belediyesi önünde toplanan mahalleli 2 Nisan’da yaptıkları Ankara ziyaretindeki taleplerini bu sefer de İstanbul’daki yerel muhatabına, yani İBB’ye iletmek için bir basın açıklaması düzenledi.

“Yaşasın mahalleler birliği”, “evime komşuma mahalleme dokunma” sloganları eşliğinde, mahalle sakinlerinden sözcüler Filistin halkının yanında olduklarını, onların dertlerinin yanında kendi problemlerinin önemli olmadığının altını çizerek konuşmaya başladı. İstanbul’un dört bir yanından, Başakşehir, Beykoz, Beyoğlu, Eyüpsultan, Gaziosmanpaşa, Kadıköy, Küçükçekmece, Pendik, Sarıyer, Sultangazi, Şişli, Üsküdar ilçelerine bağlı mahallelerden temsilcilerin söz aldığı konuşmalarda adil planlama talebi dile getirildi. 2 Nisan’da topladıkları imzalarla TBMM’ye giden mahallelinin 2981 sayılı imar kanunuyla ilgili talepleri karşılık bulmuş ve kanun 5 yıl daha uzatılmıştı. Basın açıklaması öncesinde Mahalleler Birliği’nin mücadelesi sayesinde bu yasayı uzatan yetkililere teşekkür edildi. 2981 ve 6306 sayılı imar kanunlarıyla sorunları olduğunu anlatan mahalleli İBB’yi halkla inatlaşmaması, ilçe belediyelerinin hazırladığı imar planlarını derhal yürürlüğe koyması konusunda uyardı. Basın açıklamasının ardından İstanbul Mahalleler Birliği’ni temsilen oluşturulan bir heyet İBB başkanı MEvlut Uysal ile görüşmek üzere sloganlar eşliğinde belediyeye uğurlandı.

Mahalleler Birliği’nin basın açıklamasında İBB’nin de içinde olduğu süreçlere dair beş somut talep yer aldı:

• Yıllardır binbir emek ve cefayla oluşturulmuş yerleşimler, planlama kisvesi altında orada yaşayanlar görmezden gelinerek rantçılara peşkeş çekilmeye çalışılmaktadır. Hal bu ki her türlü planlama faaliyeti, yaşayanların etkin katılımı ve rızasıyla yapılmalıdır.

• 6306 sayılı Afet Riski Taşıyan Alanlarda Dönüşüm kanunu uyarınca yapılan planlarda, riskli alan olarak sunulan yerler bilimsel esasa dayalı olarak gerçekten riskli alanlar önceliğe alınarak yapılmalıdır. Ne var ki İstanbul’da riskli alan ilan edilen (örneğin ( Pendik/ Batı, Sarıyer/ Fatih Sultan Mehmet- Derbent, Üsküdar– Kirazlıtepe, Gaziosmanpaşa/ Yıldıztabya- sarıgöl- Karayolları- Pazariçi- Mevlana,Eyüpsultan/ Akşemsettin- Çırçır SULTANGAZİ- Cumhuriyet, BEYOĞLU- Keçeci piri- İstiklal- Piripaşa- Kaptanpaşa, Fetihtepe,  KADIKÖY- Fikirtepe,) yerlerden hiç biri, riskli alanlara dair yegane bilimsel analizlerden biri olan İBB ve Japon Kalkınma Ajansı’nın 1999 sonrasında yaptığı JICA raporunda riskli alan olarak gözükmemektedir. Üstelik yine İBB tarafından yapılan 100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı’nda da deprem riski nedeniyle öncelikle dönüştürülmesi gereken alanlar buralar değildir. İBB’nin bu sessizliğini bozması gerekmektedir.

• Kentlerimizdeki yaşam kalitesini düşüren, trafik, gürültü ve çevre kirliği yaratan, halk sağlığını yaydığı asbest vd. zararlılarla tehdit eden kontrolsüz inşaat uygulamalarına son verilip, kentlerimizi şantiyeye, sokaklarımızı hafriyat kamyonlarının yarış pistine çeviren uygulamaların kontrol altına alınmasını, yapı yıkımlarının yaşandığı yerlerde halk sağlığı ve güvenliğini korumaya dönük  mevzuatımızda yer alan hükümler dikkate alınmadan ‘ asbest- toz ve trafik risklerine’ maruz bırakılarak gerçekleştirilmemesini sağlayacak yetkili birim İstanbul Büyükşehir Belediyesi’dir. Yıkımın ruhsatlandırılması ve hafriyatın taşınma sürecinde gerekli ölçümler yapılmadan, diğer sağlık ve güvenlik önlemlerinin alınıp-alınmadığı denetlenmesini, acısı yıllar sonra mağduriyet yaşayanlar bakımından tedavisi zor kronik hastalıklar olarak geri dönmesini istemiyoruz, İBB yetkisi dahilindeki gerekli müdahaleleri artık yapmalıdır, hele ki kentin bir bütün olarak şantiyeye dönüştüğü şu günlerde.

• 1984 yılında çıkarılmış 15 Mayıs 2018 tarihinde yürürlükten kalkacak olan, 2981 sayılı kanunun kaldırılması TBMM tarafından 5 yıl daha ötelenmiştir. 33 yıldır uygulanamayan bir süreç, alınamayan haklar söz konusudur. İlçe belediyelerinin üzerlerine düşeni yapması ardından arazilerin devri ve ilçelerde yapılan planların onaylanması süreci İBB’de kilitlenmektedir. İlçeler tarafından başlatılan süreçlerin siyasi parti gözetilmeksizin desteklenerek hızlandırılması gerekmektedir. 2981 sayılı kanuna dayalı haklar hak sahiplerine verilmeden başka herhangi bir kanun uyarınca “kentsel yenileme, kentsel dönüşüm” uygulamalarına gidilmemelidir. Özellikle Sarıyer örneğinde ortaya çıkan, Sarıyer Belediyesi’nin dava açmak zorunda kaldığı süreçte söz konusu ıslah planlarında İBB’nin planları derhal meclis gündemine alıp onaylaması gerekmektedir. 

• Yine Belediye Kanunu 73. madde kapsamında ‘kentsel gelişim ve dönüşüm alanı’ ilan edilen yerleşimlerde yaşayanların rızaları alınmadan bu kararlar alınmamalıdır, ilan edilen yerlerde kararlar kaldırılmalı ve yaşayanların rızası şartının yerine getirilmesi yönünde denetime tabi tutulmalıdır.

Basın açıklamasını yapan İstanbul Mahalleler Birliği’ne üye dernek ve kooperatiflerin mahalleleri ise şunlardı:

İSTANBUL / Sarıyer: Kocataş – Çayırbaşı – PTT Evleri – Kazım Karabekir Paşa – Cumhuriyet – Ferahevler – Derbent – Emirgan – Pınar – Poligon – Sarıdağ – Reşitpaşa – Hisarüstü – İstinye / Gaziosmanpaşa: Karayolları – Yıldıztabya – Sarıgöl – Mevlana – Pazariçi / Eyüpsultan: Akşemsettin- Çırçır / Başakşehir: Bayramtepe  / Küçükçekmece: Cumhuriyet- Yarımburgaz  Kadıköy: Fikirtepe / Pendik: Batı- Kavakpınar- Harmandere / Beykoz: Çiğdem- Tokatköy / Üsküdar: Kirazlıtepe- Kuzguncuk- İcadiye / Sultangazi: Cumhuriyet- Habibler- Uğur Mumcu / Beyoğlu: Piyalepaşa, Keçecipiri, Fetihtepe, Kaptanpaşa, Piripaşa, İstiklal (Hacıhüsrev) / Şişli: Mahmut Şevket Paşa

Mahalleler Birliği sitesindeki haber için: http://mahallelerbirligi.org/istanbul-mahalleler-birligi-ibb-onundeydi/