Sınıf ve Emek: Temel Kavram ve Meseleler
Alpkan Birelma ile yaptığımız “Sınıf Meselesi Neden, Ne İçin, Ne Kadar Önemli?” atölyemizin ilk dersinde, evvela dersin içeriğiyle ilgili konuştuk. Birelma, ders için hazırlamış olduğu izlencenin 7 haftalık tanıtımını yaptıktan sonra bu haftanın metinleri üzerinden tartışma açtı. Bu haftanın metinleri Edward P. Thompson’ın İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu kitabının önsözü ve Erik Olin Wright’ın Neo-Marksist Sınıf Analizinin Esasları makaleleriydi. Okumalar hakkında katılımcıların kısa yorumlarıyla birlikte ders başladı.
Öncelikle Thompson’ın tanıtımı yapıldıktan sonra, onun bağlı bulunduğu Kültürel Marksizm ve Sosyal Tarihçilik düşünce akımına dair bir perspektif sunuldu. Thompson’ın yapısalcılara dair itirazları ve eleştirileri ortaya konuldu. Kitabında izlemiş olduğu tarihsel metod ve işçi sınıfının tekil tecrübelerine bakılması gerektiği anlayışı izah edildi. Thompson’ın faillik olarak çevrilmiş olan “agency” kavramına ve tecrübe kavramına atfettiği önemin üzerinde duruldu. Daha sonra Birelma, katılımcılara Thompson ve Wright arasında şematik bir mukayese sundu.
Verilen aranın ardından Wright’ın metni incelenmeye başlandı. Wright’ın kişiliği hakkında kısa bir girişten sonra bağlı bulunduğu analitik Marksizm akımına dair bir takdim yapıldı. Ardından metne bağlı kalarak, evvela Wright’ın sınıf meselesinin özünde nasıl bir ahlaki kaygının bulunduğuna dair yaptığı özgün tartışmaya değinildi. Wright’ın sınıf ilişkilerini, üretim araçları üzerindeki hak ve yetkiler üzerinden tanımlaması incelendi. Metinden örneklerle tarihteki farklı sınıf ilişkileri türleri sunuldu. Sınıf ilişkilerine dair ikici modelin (sahip olanlar ve olmayanlar) üst bir soyutlama düzeyinde anlamlı olduğu, ancak somutluğa indikçe olgusal durumundaki karmaşıklıklarla yüzleşmemiz ve bunları teorize etmemiz gerektiği anlatıldı. Wright’ın “sınıf konumları” kavramının bu karmaşıkları sistematik bir şekilde açıklama iddiasında olduğu metinden örneklerle açımlandı. Wright’ın makalesinde öne sürdüğü sınıf analizinin iki temel açıklayıcılık iddiası konuşuldu ve buna bağlı olarak Marksist sınıf analizinin ayırt edici kavramı olan sömürünün üç ayak üzerinde yükselen tanımı incelendi.
