Sınıf meselesi: Neden, Ne İçin, Ne Kadar Önemli? – Alpkan Birelma
23 Ekim – 18 Aralık (9 Hafta)
Salı, 18.30
Bu dokuz haftalık atölyede başlıktaki soruların izinde sınıf meselesini inceleyeceğiz. İlk iki hafta meseleye ilişkin kavramsal ve kuramsal bir tartışma yapacağız. Sonraki hafta sınıfsal konumların nesnel haritasını irdeleyecek, ara konumları ve sosyal mobiliteyi tartışacağız. Dördüncü haftada sömürü ve tahakkümün tecrübesini öznelerin anlatıları üzerinden inceleyeceğiz. Beşinci hafta işçi sınıfının gücünün niteliğine ve bu gücün tarihsel seyrine göz gezdireceğiz. Sınıf mücadelesini makro açıdan incelediğimiz bu haftanın ardından bir sonraki haftada mikro ölçeğe ineceğiz. Altıncı haftada, sınıf mücadelesinin özneleri için anlamının ve hissiyatının üzerinde duracağız. Yedinci haftada Türkiye tecrübesinin özgünlükleri var mıdır sorusunun peşinden koşacağız. Sekizinci haftada sınıf meselesi ortadan kaldırılabilir mi diye soracak, alternatif ihtimallerini kurcalayacağız. Dokuzuncu ve son haftada ise sınıfsız bir topluma ulaşma yönünde bir sınıf siyasetinin mümkünlüğü üzerine kafa yoracağız. Metinlerini okuyacağımız yazarlar arasında Erik Olin Wright, Arif Dirlik, E.P. Thompson, Eric Hobsbawm, Beverly Silver, Korkut Boratav, Theo Nichols, Nadir Suğur, Sabri Orman, Sungur Savran, Cihan Tuğal, Çağlar Keyder, Ernesto Che Guevara ve Leo Panitch olacak.
Not: Metinlerin oturumlardan önce okunmuş olması beklenmektedir. Program İçeriği
1. Hafta Sınıf ve Emek: Temel kavram ve meseleler (23 Ekim)
- Wright, Erik Olin (2014) [2005] “Neo-Marksist Sınıf Analizinin Esasları,” Erik Olin Wright (der), Sınıf Analize Yaklaşımlar içinde, Nota Bene, Ankara, 15-48.
- Thompson, Edward P. (2004) [1963] “Önsöz,” İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu içinde, İletişim, İstanbul, 39-45.
2. Hafta Sınıf, kültür, devrim ve kesişimler (30 Ekim)
- Dirlik, Arif (2008) [1987] “Hegemonik bir İdeoloji ve Kurtuluşçu bir Pratik Olarak Kültürelcilik,” Postkolonyel Aura içinde, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul, 50-96.
- Wallerstein, Immanuel (2007) [1979] “Kapitalist Dünya Ekonomisinde Sınıf Çatışması,” Immanuel Wallerstein, Etienne Balibar, Irk, Ulus, Sınıf: Belirsiz Kimlikler içinde, Metis, İstanbul, 141-153.
- Ek okuma: Hobsbawm, Eric (2005) [1973] “Entelektüeller ve Sınıf Mücadelesi,” Devrimciler içinde, Agora Kitaplığı, İstanbul, 282-307.
3. Hafta Sınıfsal konumlarının nesnel haritası, “ara” sınıflar ve mobilite (6 Kasım)
- Boratav, Korkut (2004) İstanbul ve Anadolu’dan Sınıf Profilleri, İmge Kitapevi, Ankara, 9-60.
- Savran, Sungur (2015) “Sınıfları Haritalamak: Sınıflar Birbirinden Nasıl Ayrılır?,” Sungur Savran, Kurtar Tanyılmaz, Ahmet Tonak (der.), Marksizm ve Sınıflar: Dünyada ve Türkiye’de Sınıflar ve Mücadeleleri içinde, Yordam Kitap, İstanbul, 25-67.
4. Hafta
- Nichols, Theo ve Nadir Suğur (2005) [2004] Global İşletme Yerel Emek, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Fatma’nın hikayesi, 67-69.
- Mustafa’nın hikayesi, 85-90.
- Aşağıdan bakış, 157-182.
- Beklentiler, kimlik ve istekler, 245-249.
- Alpman, Polat (2016) “Enformel Kimlik: Bir Ekmek Masalı,” Esmer Yakalılar: Kent-Sınıf-Kimlik ve Kürt Emeği içinde, İletişim Yayınları, İstanbul, 210-241.
- Kümbetoğlu, Belkıs, İnci User ve Aylin Akpınar (2012) Kayıp İşçi Kadınlar: Kayıtdışı Çalışmaya Dair bir Alan Araştırması, Bağlam Yayınları, İstanbul.
- Kayıtdışı çalışan kadın işçilerin çalışma ortamları, 173-180.
- Çalışmanın anlamı ve değeri, 262-273.
5. Hafta Emeğin gücü ve güçsüzlüğü (20 Kasım)
- Birchall, Ian (2017) [1987] “Fransa 1968,” Colin Barker (der.) Devrim Provaları içinde, Yordam Kitap, İstanbul, 15-68.
- Silver, Beverly (2009) [2003] Emeğin Gücü, Yordam Kitap, İstanbul, 11-105.
- Emek Çalışmaları Topluluğu (2018) İşçi Sınıfı Eylemleri Raporu 2017, EÇT, İstanbul.
6. Hafta Emek mücadelesi: Tecrübeler, anlamlar, imkanlar ve kısıtlar (27 Kasım)
- Birelma, Alpkan (2014) Ekmek ve Haysiyet Mücadelesi, İletişim Yayınları, İstanbul, 207-312.
- Dinler, Demet (2014) “Sendika Koltuğu,” İşçinin Varlık Problemi içinde, Metis, İstanbul, 73-99.
7. Hafta Türkiye tecrübesinin özgünlükleri? (4 Aralık)
- Keyder, Çağlar (2004) [1989] “Kriz ve İşçi Sınıfı,” Ulusal Kalkınmacılığın İflası içinde, Metis, İstanbul, 74-86.
- Tuğal, Cihan (2007) “Muhafazakâr bir Ülkede Emek ve Siyaset,” Birikim 217, 55-64.
- Ek okuma: Birelma, Alpkan (2012) “İstanbul’un bir İşçi Mahallesinde İşçi Öznellikleri,” Birikim 278-279, 135-153
8. Hafta Alternatif: Sınıflar ortadan kalkabilir mi? Nasıl? (11 Aralık)
- Orman, Sabri (2001) “Kuran ve İktisat: Kredi ve Faiz Meselesine Makro-sistemik bir Yaklaşım,” İktisat, Tarih ve Toplum içinde, Küre Yayınları, İstanbul, 161-176.
- Lebowitz, Michael (2008) [2006] “Yedi Zor Soru,” Bugünden Kuralım: 21. Yüzyıl İçin Sosyalizm içinde, Yordam Kitap, İstanbul, 95-108.
- Guevara, Ernesto Che (1977) [1964] “Çalışma Karşısında Yeni bir Tavır,” Ekonomi ve Sosyalist Ahlak içinde, Evren Yayınları, İstanbul, 9-30.
- Satlıgan, Nail (2012) [1988] “Kapital’de Komünizm Tasarımları,” Nail Satlıgan, Sungur Savran, Ahmet Tonak (der.) Kapital’in İzinde içinde, Yordam Kitap, İstanbul, 471-478.
- Tonak, E. Ahmet (2015) “Ne biçim anti-kapitalistiz?,” Sendika.org. link
- Somel, Cem (2017) “Sovyetler Birliği’nde sınıflaşma ideolojisi,” Birikim 342/343, 145-167.
9. Hafta Sınıf siyaseti: Protestodan siyasete, “oraya” nasıl varacağız? (18 Aralık)
- Panitch, Leo ve Greg Albo (2017) “Önsöz,” Socialist Register 2017, Yordam Kitap, İstanbul, 9-12.
- Panitch, Leo ve Sam Gindin (2017) “Sınıf, Parti ve Devlet Dönüşümü Sorunu,” Socialist Register 2017, Yordam Kitap, İstanbul, 48-70.
- Wainwright, Hilary (2017) “Hareket-Parti İlişkisini Radikalleştirmek: Ralph Miliband’dan Jeremy Corybn ve Ötesine,” Socialist Register 2017, Yordam Kitap, İstanbul, 92-114.
- Ek okuma: Zizek, Slavoj (2017) “İmkansıza Seslenmek,” Socialist Register 2017, Yordam Kitap, İstanbul, 246-262.
