Cemil Meriç – Gerici Kim?

Canavarlarla dolu bir ormandayız. Yolumuzu hayaletler kesiyor. Tanımadığımız bir dünya bu. İthal malı mefhumların kaypak ve karanlık dünyası. Gerçek, kelimelerin arkasında kayboluyor.

Ne güzel tarif: “Gerici, bir toplumun gelişmesini sağlayacak hiçbir yeniliği istemeyen, her yönüyle eskiyi özleyen ve eski düzeni getirmeğe çalışan (kimse)” (Meydan-Larousse).

Tarifin tek kusuru bu ucubenin hangi çağda, hangi ülkede yaşadığını söylememesi.

Murdar bir hal’den muhteşem bir maziye kanatlanmak gericilikse, her namuslu insan gericidir.

IV. Murat’a, Süleyman devrine dön! diye haykıran Koçi Bey’den Reşit Paşaya* kadar Osmanlı Devleti’nin bütün ıslahatçıları genci. Dante,* yaşadığı çağdan iğrenir. Balzac* eserini iki ezeli hakikatin ışığında yazar: kilise ve krallık. Dostoyevski* maziye aşık. Dante genci, Balzac genci, Dostoyevski gerici!

Genci, ilerici… Düşünce hürriyeti bu mülevves kelimelerin esaretinden kurtulmakla başlar, düşünce hürriyeti ve düşünce namusu.