Sınıf Meselesi: Neden, Ne İçin, Ne Kadar Önemli? – Alpkan Birelma

7 Hafta- 15 Ekim – 26 Kasım

Salı, 18:30

Bu yedi haftalık atölyede başlıktaki soruların izinde sınıf meselesini inceleyeceğiz. İlk hafta meseleye ilişkin kavramsal ve kuramsal bir tartışma yapacağız. Sonraki hafta sınıfsal konumların nesnel haritasını irdeleyecek, ara konumları ve sosyal mobiliteyi tartışacağız. Üçüncü haftada sömürü ve tahakkümün tecrübesini öznelerin anlatıları üzerinden inceleyeceğiz. Dördüncü haftada aynı incelemeyi “beyaz yakalılar” üzerinden sürdürecek ve buna ek olarak Türkiye’deki sınıf tecrübesinin özgünlükleri var mıdır sorusunu soracağız. Beşinci hafta işçi sınıfının gücünün niteliğine ve bu gücün tarihsel seyrine göz gezdireceğiz. Sınıf mücadelesini makro açıdan incelediğimiz bu haftanın ardından bir sonraki haftada mikro ölçeğe ineceğiz. Altıncı haftada, sınıf mücadelesinin özneleri için anlamının ve hissiyatının üzerinde duracağız. Yedince haftada sınıf meselesi ortadan kaldırılabilir mi diye soracak, alternatif ihtimallerini kurcalayacağız. Metinlerini okuyacağımız yazarlar arasında Erik Olin Wright, E.P. Thompson, Beverly Silver, Korkut Boratav, Theo Nichols, Nadir Suğur, Sabri Orman, Sungur Savran, Cihan Tuğal, Demet Dinler ve Alp Altınörs olacak. Metinlerin oturumlardan önce okunmuş olması beklenmektedir.

Program

1. Hafta: Sınıf ve emek: Temel kavram ve meseleler (15 Ekim)

• Wright, Erik Olin (2014) [2005] “Neo-Marksist Sınıf Analizinin Esasları,” Erik Olin Wright (der), Sınıf Analize Yaklaşımlar içinde, Nota Bene, Ankara, 15-48.
• Thompson, Edward P. (2004) [1963] “Önsöz,” İngiliz İşçi Sınıfının Oluşumu içinde, İletişim, İstanbul, 39-45.

2. Hafta: Sınıfsal konumlarının nesnel haritası, “ara” sınıflar ve mobilite (22 Ekim)

• Boratav, Korkut (2004) İstanbul ve Anadolu’dan Sınıf Profilleri, İmge, Ankara, 9-60.
• Savran, Sungur (2015) “Sınıfları Haritalamak: Sınıflar Birbirinden Nasıl Ayrılır?” Sungur Savran, Kurtar Tanyılmaz, Ahmet Tonak (der.), Marksizm ve Sınıflar: Dünyada ve Türkiye’de Sınıflar ve Mücadeleleri içinde, Yordam Kitap, İstanbul, 25-67.

3. Hafta: Sömürü ve tahakkümün tecrübesi (29 Ekim)

• Nichols, Theo ve Nadir Suğur (2005) [2004] Global İşletme Yerel Emek, İletişim Yayınları, İstanbul.
  • Fatma’nın hikayesi, 67-69.
  • Mustafa’nın hikayesi, 85-90.
  • Aşağıdan bakış, 157-182.
  • Beklentiler, kimlik ve istekler, 245-249.
• Alpman, Polat (2016) “Enformel Kimlik: Bir Ekmek Masalı,” Esmer Yakalılar: Kent-Sınıf-Kimlik ve Kürt Emeği içinde, İletişim Yayınları, İstanbul, 210-241.
• Kümbetoğlu, Belkıs, İnci User ve Aylin Akpınar (2012) Kayıp İşçi Kadınlar: Kayıtdışı Çalışmaya Dair bir Alan Araştırması, Bağlam Yayınları, İstanbul.
  • Kayıtdışı çalışan kadın işçilerin çalışma ortamları, 173-180.
  • Çalışmanın anlamı ve değeri, 262-273.

4. Hafta: Beyaz yaka + Türkiye tecrübesinin özgünlükleri (5 Kasım)

• Vatansever Aslı ve Meral Gezici Yalçın (2015) “Vakıf üniversitesinden hiçleşme manzaraları,” Ne Ders Olsa Veririz: Akademisyenin Vasıfsız İşçiye Dönüşümü içinde, İstanbul: İletişim, 107-211.
• Nurol, Bahadır (2017) “Anemik uzlaşmadan potansiyel isyana: Beyaz yakalı hayatlar,” D. Kutlu ve Ç. Kaderoğlu Bulut (der.) Sınıfın Suretleri: Emek Süreçleri ve Karşı Hareketler içinde, Ankara: Notabene, 149-164.
• Tuğal, Cihan (2007) “Muhafazakâr bir Ülkede Emek ve Siyaset,” Birikim 217, 55-64.

5. Hafta: Emeğin gücü ve güçsüzlüğü (12 Kasım)

• Birelma, Alpkan (2018) “Türkiye Sendikal Hareketinde Aykırı bir Yeniden Canlanma Vakası: TÜMTİS’in Yakın Dönemdeki Atılımı,” O. Savaşkan ve M. Ertan (der.) Türkiye’nin Büyük Dönüşümü: Ayşe Buğra’ya Armağan Kitabı içinde, İletişim, İstanbul.
• Birchall, Ian (2017) [1987] “Fransa 1968,” Colin Barker (der.) Devrim Provaları içinde, Yordam Kitap, İstanbul, 15-68.
• Silver, Beverly (2009) [2003] Emeğin Gücü, Yordam, İstanbul, 11-105.
• (ek) Emek Çalışmaları Topluluğu (2018) İşçi Sınıfı Eylemleri Raporu 2018, EÇT, İstanbul.
• (ek) Chibber, Vivek (2016) “Neden işçi sınıfı?” JacobinMag.

6. Hafta: Emek mücadelesi: Tecrübeler, anlamlar, imkanlar ve kısıtlar (19 Kasım)

• Birelma, Alpkan (2014) Ekmek ve Haysiyet Mücadelesi, İletişim, İstanbul, 207-312.
• Dinler, Demet (2014) “Sendika Koltuğu,” İşçinin Varlık Problemi, Metis, 73-99.

7. Hafta: Sınıflar ortadan kalkabilir mi? Nasıl? (26 Kasım)

• Orman, Sabri (2001) “Kuran ve İktisat: Kredi ve Faiz Meselesine Makro-sistemik bir Yaklaşım,” İktisat, Tarih ve Toplum içinde, Küre Yayınları, İstanbul, 161-176.
• Wright, E. O. (2015) “Bugün Nasıl Antikapitalist Olunur?” JacobinMag.
• Altınörs, Alp (2019) İmkansız Sermaye: 21. Yüzyılda Kapitalizm, Sosyalizm ve Toplum, Yordam, 109-194.