Bir Dini Kaynak Olarak Siyasi Otorite ve Mazlum-Der

Ufku kapalı bir kişi dünyaya İslam’ın mesajını daha güçlü yayamayacağı için üretken bir mümin olmakta zorlanır. Üretken bir mümin gündelik ritüelleri ve sembolik paylaşımları aşarak kültürel, sosyal ve siyasal faaliyetlerin bir parçası olmak zorundadır. Ancak kimliğini ifade ederken Müslümanlığını sıklıkla dile getirenlerin veya İslam adına siyaset yaptıklarını iddia edenlerin sadece gündelik hayatlarında değil siyasal ve sosyal pratikte de İslami kaynaklara uygun davranmaları beklenen bir tutarlılıktır. Müslümanlık kişi için kültürel bir kimlik olmaktan başka daha ciddi anlamlar taşıyorsa her söz ve eyleminin din referanslı olması gerektiği konusunda hassasiyet taşımalıdır.

Şahsım adına itiraf etmeliyim ki iyi bir Müslüman olmakta zorlanıyorum. Kaynaklara sadakat göstermek, aslına uygun yaşamak hem aldığım dini eğitimin yetersizliği hem de çağdaş dünyanın kuşatıcılığı nedeniyle pek de kolay olmuyor. Bu sebeple İslam adına birilerine ahkâm kesmeye, akıl vermeye kendimi layık göremiyorum. Hadislerle, Kur’an ayetleriyle kimselerin suratına büyük büyük laflar söylemeye ne haddimin ne de gücümün olduğuna inanıyorum. Fakat yakın zamanda yaşanan birkaç hadise bende bir hususta İslami camia içerisindeki bazı büyüklerimizi uyarma isteğini doğurdu. O mesele şöyle ki dinin bilinen kaynakları dışında siyasi otoritenin onların inançlarına yön veriyor olması.

Müslümanlar üzerinde fikir birliğine varmasalar da genel kabul İslam’ın dört kaynağı olduğu üzeredir: Kur’an, sünnet, icma ve kıyas. Bazı alimler hadisleri, bazı alimler ise sadece kitabı ön planda tutmayı tercih eder. Önemli bir görüş ise Kur’an ve hadisin yorumlarının aktarıldığını söyleyerek aslında icmanın yani bir yönüyle müçtehitlerin genel ittifakının dinin kaynağı olduğu yönündedir. Ancak aklı başında hiç kimse çıkıp “siyasi otorite dindarın kararlarına yön verir” demez. Elbette siyasi gelişmelerimizin kararlarımızda bir etkisi vardır. Ancak kaba bir şekilde “ siyasi otoritenin dini cemaat ve önderlerin söylemlerini belirlemesi İslamidir” şeklinde söz sarf edebilecek kimse yoktur. Ama geçtiğimiz aylarda yaşanan iki örnek Türkiye’de İslami camianın kendi ilke ve önceki eylemlerini çiğnercesine nasıl yön değiştirdiğini gösterir. Bu iki örneği açıkladıktan sonra bir beklentimi de dile getireceğim.

Birinci örnek 15 ay öncesinden. 9 Ağustos 2012 tarihinde Mazlum-Der İstanbul şubesi Ramazan ayı münasebetiyle Uludere katliamını gündemde tutmak için iftar sonrasında Fatih’te bir yürüyüş düzenlemişti. Bu yürüyüşte “Ümmetin yolu Kürdistan’dan Geçer” dövizine tepki duyan bir grup serseri ateşli ve kesici silahlarla kalabalığın üzerine yürümüştü. Haklı olarak Mazlum-Der ve saldırıya uğrayanlar, bu saldırının üstüne gideceklerini ve dava edeceklerini beyan edip harekete geçtiler. Mazlum-Der Fatih gibi İslami yapıların merkezi olarak bilinen bir semtinde polis gözetiminde saldırıya uğramasına rağmen dönemin ağırlığı gereği saldırana değil de mağdura nasihatler verildi. Pek çok dini grubun mensupları ve büyükleri “Kürdistan” kelimesini Kürtçülüğün bir uzantısı olduğunu hiç çekinmeden ifade ettiler ve Mazlum-Der’e olmayacak şeyler söylediler. Aradan 15 ay geçti. Hükümetin çözüm süreci politikası sonucunda Kürdistan Federal Yönetimi lideri Mesud Barzani ve ŞivanPerwer Diyarbakır’da bir toplu açılış törenine geldi. Burada Başbakan Erdoğan bir ilk yaptı ve Kürdistan’a Kürdistan dedi. Nihayetinde hiçbir İslami camia Başbakan’ı Kürtçülükle uyarmadığı gibi hiçbir serseri grubu Fatih’te ayağa kalkmadı. O zaman Mazlum-Der’i“Ahmet Kaya” gibi yalnız bırakanlar çıkıp Başbakan’a tek kelime etmedi, edemedi.

İkinci örnek ise geçtiğimiz aylardan. Geçtiğimiz Mayıs ayı sonundan Ağustos’a kadar Gezi eylemleri gündemimizi meşgul etmişti. Eylemler Gezi parkı üzerinde kitleselleşerek hükümet karşıtı gösterilere dönüştü. Bunun üzerine hükümetin de tavrı sert olmuş ve eylemler sürecinde karşılıklı bazı hatalar yapılmıştı. Eylemcilerde beliren hükümeti devirme sevdası başlangıçta verilen mesajın yönünü değiştirmişti. Bazı gruplar İslami sembollere ve başörtülü kadınlara karşı tahammülsüz hareketlerde bulundu. Hükümet ise polise geniş yetkiler vermiş, polisin orantısız güç kullanımına sessiz kalmıştı. Bu süreçte devlet yetkililerinden farklı sesler çıksa da ana eksen hükümete karşı bir darbe girişimi olduğu yönünde fikir beyan ediyordu. İşte bu dönemde Mazlum-Der bir insan hakları kuruluşu olarak polisin müdahalesini ve bu müdahale sonucunda oluşan can kayıplarını, yaralanmaları ve tüm insan hakkı ihlallerini eleştirmeyi sürdürdü. Yayınladıkları bir bildiride hem Müslümanın kent tasavvuru hem de hak ihlallerini dile getirdiği için darbecilikle itham edilen Mazlum-Der’e karşı bilinçli bir linç politikası izlendi. Mazlum-Der Gezi’de ortaya çıkan kentleşme eleştirilerini anlamaya ve insan hak ihlallerini dillendirmeye gayret gösterdi. Fakat Mazlum-Der yöneticileri kimi dini gruplarca açıkça hedef alındı ve teşhir edilmeye çalışıldı. Ne var ki Eylül ayının sonunda Abdullah Gül “Gezi ile gurur duyarım” ve “oradaki talepler hakkında sosyolojik çalışma yapılmalıdır” dedi. Ekim ayının başında ise Ali Babacan “Gezi’yi anlamaya çalışmak lazım” dedi. Bu gelişmeler üzerinde aynı dini çevrelerin hiçbiri sosyal medyada Abdullah Gül ve Babacan’ı darbecilikle itham eden mesajlar ve onları teşhir eden resimler paylaşmadı. Adeta hepsi dut yemiş bülbüle döndü.

Bu iki örnek dindarların otorite ilişkisini açıklamak için yeterli gelmeyebilir. Bir de Bezm-i Alem Camisi’ni hatırlatalım. O malum gece camiye kaçan kalabalık bir ibadethanede olma hassasiyetini gösteremese de muhafazakâr siyasetin bir enstrümanına dönüşen cami veryansınının bir benzeri Başbakan “yol için gerekirse cami de yıkarız” dediğinde tekrarlanmadı. Dindar kardeşlerimize bundan sadece bir – iki ay önce Gülen Cemaati hakkında fikirlerini sorsaydık, bizlere “Hizmet hareketinin ne büyük işler yaptığından” söz edeceklerdi. Ama bugün “şimdi kalleşlik zamanı” şakaları rahatlıkla dillendirilebiliyor.

İlk iki örnekte verdiğim gündemler geldi geçti. Unutulmuş gibi görünse de tartışmalar boyunca söylenen ağır söz ve ifadeler halen hafızalarda yerini koruyor. Siyasi otoritenin şemsiyesi altında iş yürütmeyi alışkanlık haline getirenler, dini kaynakları açısından acaba hiç endişe duydular mı; bunu öğrenmek mümkün değil. Çünkü kimse bu konularda pişmanlık duyup duymadığını kamuya açık biçimde dile getirmedi.Bize kalansa her miting konuşmasına alkış tutmak yerine İslami hassasiyetlerine uygun söz söylemeyi erdem bilmiş Mazlum-Der’in tecrübesi oldu. Bu tecrübe belki ilerleyen yıllarda Roboski hakkında da hatırlanacak inşallah. Tıpkı Mazlum-Der’i Suriye iç savaşında ateşkesi savunduğu için Esedçilikle itham edenlerin Davutoğlu bu yönde görüşmeler yapmaya başladığında suskunlaşması gibi hatırlanacak. 100 haftadır Roboski’yi, Yakup Köse’yi, Salih Mirzabeyoğlu’nu otorite dillendirmediği için görmeyenler, görmezden gelenler belki birkaç yıl sonra “Neredeydiniz Ulan?” sorusuyla karşılaşacak. Sahi neredesiniz ey cemaat-i müslimin?